Bel Kayması

Bel kayması tıbbi dilde spondilolistezis, omurga kemiklerinin bir biri üzerinde kaymasıdır. Bu kayma çeşitli nedenlerle olabilir. Yaşa bağlı dejenerasyon ve kireçlenme ile görülen dejeneratif spondilolistezis, genellikle ileri yaşlarda görülür. Omurgada bir kırık görülmez. İstmik tipte ise omurganın istmus denen arka elemanlarında zayıflık yada kırık vardır. Bu zayıflık bazen doğumda mevcuttur. Travmatik tipte ise, karşılaşılan bir trafik kazası, yüksekten düşme gibi ciddi bir kaza neticesinde omurganın arka elemenlarında kırık neticesinde omurga kayması olabilir.

Bel kayması olan hastalarda en sık bulgu bel ağrısı olsa da, omuriliğin ve sinirlerin sıkışmasına bağlı olarak bacaklarda kuvvetsizlik ve duyu kayıpları da gelişebilir. Genellikle omurga içinden geçen sinirlerde sıkışma görülür. Genellikle yürüme mesafesi kısalır. Hastalar yürüyünce artan bel ağrısı ile birlikte, bacaklarda uyuşma karıncalanma ve yanma hissi de ortaya çıkar.

Bel kaymasında ayırıcı tanı

Bel kayması tedavisi öncelikle kapsamlı bir değerlendirme ve tanı neticesinde planlanmalıdır. Nörolojik defisiti olmayan, yürüme mesafesi uzun olan ve ağrıları çok olmayan hastalara yatak istirahati, ilaç tedavileri, korse tedavileri, fizyoterapi yöntemleri, enjeksiyonlar ve algolojik yöntemler uygulanabilir. Yürüme mesafesi kısalmış, yürümeye başlayınca kısa mesafede ağrısı, uyuşması, yanması ve iğnelenmeleri başlayan hastalar ile ileri nörolojik defisiti veya şiddetli ağrıları olan hastalara ameliyat gerekir. Kaymanın derecesi, eşlik eden omurga kırıkları ve fıtıklar ile hastanın eşlik eden diğer hastalıkları ameliyat planlamada önemlidir.

Osteopati ve manuel terapi

Spondiloliztezis için tıbbi literatürde manipülasyonun kaymayı azaltabileceğine veya aktif bir bölgenin iyileşmesine neden olabileceğine dair kanıt bulunmadığına dikkat çekmek isterim. Ancak, manipülasyonun genellikle hasta için geçici ağrı kesici etki sağlayacağını gösteren bazı vaka çalışmaları vardır. Bunun nedeni, uygun manipülasyon tedavisinin, faset eklemleri dahil olmak üzere çeşitli omurga yapıları üzerindeki stresin neden olduğu bel ağrısı gibi spondilolizisin birçok yan etkisini hafifletebilmesidir.

Fizik tedavi

Ağrıya neden olan bir aktiviteden hemen sonra ağrıyı veya rahatsızlığı gidermek için buz kullanılır. Kasları gevşetmek, kan akışını ve iyileşme ortamını desteklemek için ısı, ultrason ve elektroterapi modeliteleri kullanılır. Özellikle hamstring ve iliopsoas germe eğzersizlerini içeren bir eğzersiz protokolü uygulanmalıdır.

Algolojik tedaviler

Bel akaymalarında asıl tedavi cerrahi tedavidir. Fizik tedavi ve manuel tedavi metodlarından fayda görmemiş ve cerrahi olamayan hastalar için algolojik yöntemler denenebilir. Lomber faset bloğu, lomber epidural steroid enjeksiyonu, lomber transforaminal epidural steroid enjeksiyonu, lomber sempatik blok uygulanabilir. Ayrıca proloterapi, nöralterapi, tetik nokta ve kuru iğne tedavisi ve sakroiliak eklem enjeksiyonu yapılabilir.

Cerrahi tedaviler

Bel kayması hastalarında cerrahi kararı, hastanın klinik bulguları ve kaymanın miktarıyla ilişkilidir. Ağrı şikayeti çok olan, yürüme mesafesi çok kısalmış hastalar için gerekebilir. Cerrahi, hastalığın ilerlediği ve diğer konservatif yöntemlerle düzelmesinin beklenmediği durumlarda endikedir. Bu sayede hem ağrının geçmesi, duyu kaybının iyileşmesi hem de varsa güç kaybının düzelmesi beklenir. İyileşme miktarı ve iyileşme hızı hastanın ameliyat olduğu andaki sinir hasarı ile ilişkilidir. Sinir hasarı ne kadar fazla ise, güçsüzlük ve nörolojik hasar ne kadar ileri ise iyileşme o kadar yavaş ve zor olur.

Cerrahi tedavide mikrocerrahi, endoskobik yöntemler ya da daha kompleks cerrahi yöntemler kullanılabilir. Mikroskop altında daralmış kanal açılabilir. Burada küçük bir kesiden girilerek cerrahi mikroskop rehberliğinde kanal genişletilir. Omurga stabilitesinin bozulduğu durumlarda bu işleme enstrumantasyon eklenebilir. Bu sayede omurganın daha fazla kayması önlenebilir. Bu işlem perkutan denen cildin büyük açılmadığı durumlarda yapılabileceği gibi, klasik yöntemlerle de yapılabilir.

Hastanede yatış süresi genellikle iki, üç gündür. Cerrahiden sonra hastalar genellikle aynı gün yürürler, yemeklerini oturarak yerler. Yürüme mesafesi birçok hastada ameliyattan sonra hızla düzelir. Ameliyata bağlı bel ağrısının geçmesi her hastada değişiklik gösterir. Genellikle haftalar arasında azalarak geçer. Bazen korse kullanımı önerilir.

Bütünsel tedaviler

Bel kayması tanısı konduktan sonra tedavi için her zaman tek bir yol olmayabilir. Bazen felç olmak üzere olan bir hastayı acil ameliyat etmek gerekebilir. Öte taraftan, fizik tedavi, manuel terapi ya da algolojik yöntemlerle ağrı girişimleriyle iyileşen pek çok hasta vardır. Bu hastaların osteoporoz gibi hastalıkları tedavi edilmeli, kilo kontrolü yapılmalıdır. Hastalar ameliyat olsalar dahi fizyoterapi ve ağrı tedavisi ile egzersiz tedavisinin sürdürülmesi gerekir. Bu nedenle hastaların bir ekip tarafından tedavi edilmeleri ve günlük aktivitelerinin de düzenlenmesi gerekmektedir.