Sakrum Tümörleri
Sakrum, pelvisin arka kısmını oluşturan, bel kemiklerinin alt kısmında, omurganın en altı kısmıdır. Vücut ağırlığının omurgadan pelvise geçişini sağlar. Sakrum tümörleri, diğer omurga tümörlerinde göre daha az rastlanan tümörlerdir. Sıklıkla kuyruk sokumu üstünde ağrı, idrar ve gaita yapma zorlukları ve bacaklarda kuvvetsizlik şikayetleri ile gelişebilir. Pelvisin içerisine doğru büyüyerek iç organları invaze edebilir. Sakrumda hem sakrumun kendi tümörleri, hem de başka organlardaki tümörlerin buraya sıçraması (metastaz) görülebilir. Sakrumda osteom, osteosarkom, anevrizmal kemik kisti, dev hücreli tümörler, kordoma ve metastazlar görülebilir. Bunların bir kısmı iyi huylu, bazıları da kötü huylu tümördür.
Tanı
Manyetik rezonans (MR) görüntüleme: Hastalar muayene edildikten sonra MR çekimi ilk tercihtir. MR hem tümör dokusunu, hem yumşak dokuları hem de tümörün çevre dokulara invazyonunu gösterir.
Bilgisayarlı tomografi (BT), kemik dokuları, tümör kemik invazyonunu görüntülemek ve ameliyat planı yapmak için gereklidir.
Anjio (DSA, MR, BT): tümörün damarlarını ve kanlanmasını göstermek için gereklidir. Bazen ameliyat zamanı tümör kanlanmasını azaltmak için ameliyat öncesinde, tümör damarlarının tümör embolizasyonu da gerekebilir.
Biyopsi: Sakrum tümörlerinde öncelikli olarak biyopsi yapılması ve patoloji sonucuna göre tedavi şekline kararı verilmesi gerekir.
Tümör iç organları invaze ederse veya böyle bir şüphe varlığında karın ve pelvis iç organlarını göstermek için ek tetkikler gerekebilir.
Tedavi
Yapılan biyopsi ve görüntüleme sonucuna göre ameliyat türüne karar verilir. Eğer tümör radyoterapiye (RT) hassas bir tümör ise biyopsiden sonra doğrudan RT verilebilir. Eğer tümör anevrizmal kemik kisti, dev hücreli tümör ya da metastaz ise cerrahide tümör parça parça çıkartılabilir. Eğer tümör sarkoma ya da kordoma ise tümörün parçalanmadan, tek parça halinde, tamamen çıkartılması hastaların beklenen hayat süresini uzatır. Bazı durumlarda hastaların durumuna, tümörün cinsine göre bazen hastalarda tümörün kısmi çıkartılarak hastaların rahatlatılması ameliyatı da yapılabilir.
Sakrum tümörlerinde bütünsel tedavi nasıl olabilir?
Omurga cerrahisi: Hastaya cerrahisini planlar ve yapar. Sakrum cerrahisi özel uzmanlık gerektirir. Ameliyat için özel malzemeler, kan, genellikle yoğun bakım hazırlamak gerekir. Ameliyat öncesi algolog, fizyoterapistler, nöroürolog, diyetisyen ve psikolog hastayı detaylı bir şekilde değerlendirir ve tedaviye erkenden başlar. Bu kaçınılmaz ameliyattan en az hasar ve en çok fayda ile çıkmak için önce tüm tıbbi ekip el ele vermeli. Hastayı ameliyat çıkışında kendisini bekleyen zorluklara karşı hazırlamalıdır. Ailenin desteği ve bilgilendirilmesi çok kıymetlidir. Tıbbi ekip ve aile işbirliği ile tüm ameliyat hazırlığı birlikte yapılmalı ve el ele verilmelidir.
Yara bakımı eğitimi (Yara bakım hemşiresi): Bu hastaların yaraları makata yakın oldukları için kolayca enfeksiyon kapabilir. Bu nedenle yara bakımı, doktor yada bir yara bakım hemşiresi tarafından dikkatlice ve sıkça yapılır.
Algoloji: Bu hastaların ameliyat sonrası dönemde ağrısı çok olabilir. Bu ağrı, algolojik yaklaşımlarla tamamen giderilebilir yada ciddi oranda azaltılabilir.
Fizik tedavi: Sakrum tümörü çıkartılırken bacaklara giden sinirlerin kesilmesi planlanabilir ve tümör sadece bu şekilde çıkartılabilecek ise, hastanın ameliyat sonrası bacaklarında bazı hareketlerde felç olabilir. Bu tip felçler ve duyu kusurları için fizik tedavi yöntemleri kullanılabilir.
Nöro-üroloji: Sakrumun tümörle birlikte önemli bir kısnı ve sinirleri de çıkartılınca hastalar idrarlarını hissetmez ve tutamazlar. Bunun için idrar kaçırma antremanları ameliyat öncesi yapılır. Konusunda uzman ürolojik cerrah ile mesane pili olasılığı, cinsel hayat konuşulur. Ameliyat sonrası gerek olursa işeme eğitimi, sonda kullanımı eğitimi verilir.
Diyet: Sakrum tümörü hastalarının beslenmesi özelliklidir. Hastaların yara iyileşmesi için özellikle yüksek proteinli beslenmesi gerekir. Ancak ameliyat yarası makata yakın olduğu için ishalden kaçınmak gereklidir.
Psikolojik destek: Sakrum tümörlerinde hastanın ameliyat fikrinde en yadırgadığı düşünce ameliyattan sonra sonda ile yaşaması gerekebileceği fikridir. Bu işeme kontrolünün ve cinsel hayatın elden gitmesi olarak algılanabilir. Hasta ameliyat öncesi biyopsi neticesini bileceği için, birde tümörünün kötü huylu olduğunu öğrenmiş olacaktır. Aile ve uzman tıbbi ekibin tıbbi ve psikolojik desteği burada çok önemlidir ve özenle yapılmalıdır.