Fibromiyalji

Fibromiyalji sendromu (FMS) yaygın vücut ağrısı ve belirli anatomik bölgelerde hassas noktaların varlığı ile karakterize, sebebi net olarak bilinmeyen kronik kas-iskelet sistemi hastalığıdır. Yıllık teşhis oranı %2-8 arasında değişir, 40-60 yaş arasında ve kadınlarda (%85-90) daha sık görülür. Eğitim ve sosyoekonomik düzeyi düşük olanlarda daha sık görülmektedir.

Fibromiyalji sendromunda en sık görülen ve en karakteristik olan semptomlar yaygın kas ağrısı, sabah katılığı, sabah yorgun uyanma ve uyku bozukluğudur. Birçok hastada yorgunluk, tutukluk, uyuşukluk, depresyon, kuru ağız, kuru göz, irritabl barsak sendromu, dismenore (ağrılı adet), kabızlık, ishal, çarpıntı hissi, hafıza ve bilişsel bozukluklar gibi çeşitli problemler, kronik yaygın ağrıya ile birlikte görülebilir. Fibromiyalji Sendromu da tıpkı diğer santral ağrı sendromları gibi güçlü ailesel yatkınlık göstermektedir. Birinci derece yakınlarında fibromiyalji sendromu olan bireylerde fibromiyalji sendromu görülme sıklığı normal popülasyona göre artmıştır.

Kronik ağrıyla seyreden kas iskelet sistemi hastalıkları arasında en sık karşılaşılan sendromlardan biri olan fibromiyalji, yaşam kalitesini düşürerek, iş gücü kaybına neden olarak, ekonomik problemler ve hastada yarattığı psikolojik problemler açısından önemli bir sağlık sorundur.

Nedenleri

Mekanik ve fiziksel travmalar, psikososyal stres faktörleri gibi çevresel etkenler FMS nedenleri arasında yer almaktadırlar. FMS’li hastalarda en sık tespit edilen fiziksel travmalar yaralanma, ameliyat ve motorlu araç kazaları iken, sıklıkla rastlanan psikososyal etkenler ise kronik stres, duygusal travma ve duygusal, fiziksel veya cinsel istismardır. Ayrıca FMS'li hastalarda depresyon ve anksiyete gibi psikiyatrik bozukluklara genel popülasyonda daha sık rastlanmaktadır.

Fibromiyalji'de baskın semptom kas ağrısı ve tutukluk olduğu için birçok araştırma kas dokusundaki değişikler üzerinde durmuştur. Kas biyopsi çalışmalarında en dikkat çekici bulgu lokal anoksidir (dokunun oksijensiz kalması). Bu bakımdan bazı araştırmacılar mikrosirkulasyon (mikro dolaşım) bozukluğu üzerinde durmuştur. Ancak gerek kas biyopsileri ve gerekse yüzeyel EMG çalışmalarında tutarlı ve tekrar saptanabilir bulgular mevcut değildir.

Tanı

Fibromiyalji sendromu ile ilgili bilgilerin artmasına rağmen tanısal laboratuar testinin veya biyobelirtecin olmaması tanıda çeşitli zorluklar oluşturur. Fibromiyalji sendromlu hastaların fizik muayenesinde objektif eklem şişliği, kas güçsüzlüğü ya da anormal nörolojik bulgu genellikle saptanmaz. Yaygın ağrı nedeniyle eklem hassasiyeti saptanabilir. Fizik muayenede hassas noktaların varlığı önemlidir.

Tedavi

Fibromiyalji sendromunun tedavisinde ana hedef ağrıyı azaltmak, semptomları azaltmak ve fonksiyonelliği artırmaktır. Hastalarda birçok karmaşık semptom ve eşlik eden durum bulunduğu için multidisipliner bir ekip tarafından düzenlenecek fiziksel, bilişsel, davranışsal ve eğitim yaklaşımlarını içeren tedaviler uygulanmalıdır. Her hasta ayrı değerlendirilip semptomlarına göre bireye özgü tedavi planlanmalıdır.

Hasta eğitimi: Fibromiyalji tedavisindeki en önemli faktör hasta eğitimidir. Hastaya rahatsızlığının ne olduğunun anlatılması birinci koşuldur. Hastalığın gerçek olduğu, şiddetli ağrılarının olabileceği ancak bunların hayatı tehdit etmediği ve kozmetik problem yaratmadığının anlatılması iş birliği açısından oldukça önemlidir.

Farmakolojik tedaviler: Hasta doktorunun önerdiği ilacı önerdiği dozda ve sıklıkta kullanmalıdır.

İlaçsız tedaviler: Aerobik egzersizler, germe egzersizleri, fizik tedavi modaliteleri, bilişsel davranışsal tedaviler ve multidisipliner yaklaşımlar sayılabilir.

Fizyoterapi: Masaj, kasları gevşetmek amacıyla yapılır. Sıcak, soğuk uygulamalar, ultrason, elektrik simülasyonu, manyetik alan tedavileri kas spazmını azaltır. TENS tedavisi ile ağrı azaltılır.

Algolojik yaklaşımlar: Ağrı kontrolünde etkin bir yöntemdir.