Donuk Omuz (Frozen Shoulder)

Çeşitli sebeplerle ağrı, omuz hareketlerinde kısıtlılık ile başlayıp zamanla omuzun hareket edememe durumudur. Omuz eklemi etrafındaki kapsül genellikle enflamasyona bağlı olarak elastikiyetini kaybedip büzülebilir, kalınlaşabilir ve sertleşebilir. Ağrıdan dolayı omuz daha az hareket ettiğinden zamanla sertleşme ilerler ve omuz eklemi hareket edemez hale gelir. Donmuş omuz genellikle tek omuzda olur. Ancak vakaların bir kısmında her iki omuz hareketlerinde de kısıtlanma vardır.

Kol hareketlerinde kısıtlılık

Kolun baş üzerine kaldırması zor olmakta, diğer omuza dokunma zor olmakta veya kolun arkaya götürülmesi zor olmaktadır. Bu kısıtlanmalarda kolumuzu başımızın üstüne kaldıramayız, sırtımıza götüremeyiz, elbise giymekte zorlanırız ve omuz hareketleri ileri derecede ağrılıdır. Omuz eklemi dışında vücudumuzun başka bir bölgesinde görülmez.

Sebepleri nelerdir?

• Kesin sebebi belli değildir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür ve genellikle 40-65 yaş arası sıktır
• Omuz bölgesinde yumuşak doku lezyonları, tendinitler ve bursitler donuk omuz yapabilir.
• Hastaların %10-20’sinde diyabet görülebilir.
• Hipertiroidi, kalp-damar hastalıkları, depresyon, Parkinson gibi hastalıklar tetikleyebilir.
• Boyun fıtığı ve boyun omurlarında kireçlenme tetikleyebilir.
• Omuzda kırık, çıkık ve travma donuk omuz yapabilir.
• Omuzun yaralanma, sakatlanma veya operasyon gibi sabitlenmesi gereken durumlar sonrasında görülebilir. Bu nedenle modern omuz tedavilerinde omuza uygulanan tespit süreleri çok kısaltılmaya çalışılır.
• Aşırı fiziksel aktivite, yarışmalı sporlar, ev hanımları, baş üzeri seviyede çalışanlar gibi kolu aşırı kullanmak da donuk omuz yapabilir.

Hastalık nasıl seyreder?

Hastalık genellikle üç dönemden oluşur.

Başlangıç dönemi: Ağrı ve hareketlerde hafif kısıtlılık vardır. Hareket kısıtlılığı giderek artar. Ağrı özellikle geceleri fazlalaşır. Bu dönem 2-9 ay sürer.

Donma dönemi: Ağrı nispeten azalmıştır hastalar kollarını daha rahat kullanabilirler. Fakat omuz hareketleri tama yakın donmuştur. Bu dönem 4-9 ay kadar devam eder.

Çözülme dönemi: Yavaş yavaş düzelme olur. Bu süre 12-24 ay arasında değişmektedir.

Radyoloji

Röntgen bulguları genellikle normaldir, tendon ve bursa kalsifikasyonları röntgende görülebilir. Ultrason ve manyetik rezonans (MR) bazı hastalarda ayrıntılı bilgi verebilir.

Hastalığın dönemine göre tedavi farklılık gösterir. Hastalık zaman içinde düzelme eğilimindedir, tedavi bu süreci kısaltmak amacını taşır. Bir defa tedavi edildikten sonra omuz hareket açıklığı korunmalıdır.

Tedavi

İlaç ve egzersiz tedavisi: Ağrı kesici ilaçlar ile birlikte fizyoterapistler tarafından öğretilen egzersizler hastalığın ilk aşamalarında önerilir. Egzersizler ağrılı olabilir ancak düzenli yapmak omuzda hareket kısıtlılığının gelişmesini engelleyebilir. Egzersizlere başlamadan omuzu ısıtmak, sıcak uygulamak ağrıyı azalttığı gibi hareket açıklığını arttırır. Egzersiz sonrası ise enflamasyonu azaltmak için soğuk, buz uygulaması yapılır.

Fizik tedavi: Fizik tedavi ve egzersizler omuz hareketlerinin tekrar kazanılmasını sağlar. Omuz hareketlerinde kısıtlılığın artmaya devam ettiği durumlarda zaman geçirmeden başlanmalıdır. Omuz fizyoterapisi özel bir uzmanlık ve deneyim gerektirir. Aşırı zorlama hastalığın hızlanmasına neden olabilir. Hastalığın seyrine bağlı olarak 2-12 aya kadar uzayabilir. Fizyoterapi sırasında ev egzersizlerine uymak fizik tedavi süresini azalttığı gibi fizik tedavinin etkisini de arttırır.

Omuz içi enjeksiyonlar: Fizik tedavi yanıtı az ise veya aşırı ağrı nedeni ile terapi tam yapılamıyorsa kullanılan oldukça etkili bir yöntemdir. Hekimin seçeceği çeşitli ilaçlarla yapılabilir. Erken dönemde pek çok hastada enjeksiyondan sonra dramatik bir iyileşme olur.

Genel anestezi altında manipülasyon: Önceki yöntemlere cevap vermeyen özellikle de üçüncü aşamada hastalarda genel anestezi altında omuzun daralmış kapsülü zorlayarak yapışıklıkların yırtılması sağlanır. Aynı zamanda ağrı kesici verilerek derhal harekete ve fizik tedaviye başlanır ve yeniden yapışıklıklar oluşmasının önüne geçilir. Bu işlem çok dikkatli ve deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Aşırı zorlama omuzda kırığa neden olabilir. Nazik manevralarla omuz açılmıyorsa işlem bırakılmalı ve omuz artroskopisine geçilmelidir.

Omuz artroskopisi: Genel anestezi sırasında manipülasyonla yeterli gevşetme sağlanamadığında veya ileri derecede omuz hareket kısıtlılığı olan kişilerde tercih edilen bir yöntemdir.