Boyunda Dar Kanal

Boyunda dar kanal (servikal dar kanal, servikal spondiloz) omurga kanalının boyun bölgesinde yaşla izlenen dejeneratif değişikliklere bağlı olarak daralmasını tarif eder. Omurga kemiğinin faset eklem adlandırılan kısımları hem de omurga kanalının içerisindeki ligamentum flavum adı verilen ligamanların (bağ dokusu) ve yumuşak dokuların normalde olduğundan daha fazla kalınlaşarak ve büyüyerek omurilik ve sinirleri sıkıştırması neticesinde görülür. Omurga kemikleri arasındaki kireçleşmiş fıtıklaşan kıkırdaklar da pek çok zaman kanalın daralmasında katkıda bulunur. Bu darlığın omuriliği ve omurilikten çıkan sinirleri sıkıştırıp ezmesi sonucu hastalarda pek çok şikayete ve nörolojik bulguya sebep olur.

En sık görülen yakınım boyun ağrısıdır. Bu daha çok, omurganın dejenere olması ile ilişkilidir. Bir süre sonra boyun ağrısını, omurilik ve sinirlerin sıkışmasına bağlı olarak kollarda kuvvetsizlik ve duyu kayıpları izler. Özellikle ellerin kullanılması zorlaşmaya başlar. Hastalar gömlek düğmelerini ilikleyemediklerini, anahtar ile kapıyı açmakta zorlandıklarını hatta yemek yerken çatal kaşığı tutmada problem yaşadıklarını fark ederler. Bunu bacaklardaki güçsüzlük, yürüyüş bozukluğu ve dengesizlik takip eder. Yukarıdakı nörolojik defisitler dışında bazen idrar ve gaita yapma zorlukları da izlenebilir.

Hekim muayenesi çok önemlidir. Sonrasında genellikle manyetik rezonans (MR) görüntüleme istenir. Bu darlığın miktarını, omuriliğin ve sinirlerin durumunu gösterir. Bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleme omurga kemiklerinin durumunu, kalsifikasyonları (kireçlenmeler ve kemikleşmeler) gösterir. Röntgen filmleri de omurganın dizilimigi çok iyi gösterirler. Bunlara ilave elektrofizyolojik çalışmalar gibi başka tetkikler de tanı koymaya ve tedavi planlamasına yardımcıdır.

Boyunda dar kanal tedavisi

Boyunda dar kanal tedavisi öncelikle kapsamlı bir değerlendirme ve tanı neticesinde planlanmalıdır. Hastanın radyolojik tetkikleri yanında gerekirse kan tetkikleri ve kas ve eklem yapıları, hareket açıklıkları incelenir. Ek hastalıkları, özellikle romatolojik hastalıkları ve iyileşmeyi etkileyecek metabolik hastalıkları araştırılır.

Medikal tedavi, ileri nörolojik defisit olmayan ve şiddetli ağrıları olmayan hastalarda geçici rahatlama sağlamak amacıyla denenebilir. Burada yatak istirahati, ilaç tedavileri, korse (boyunluk) tedavileri, fizyoterapi yöntemleri, enjeksiyonlar ve algolojik yöntemler kullanılmaktadır.

Fizik tedavi, osteopati ve manuel terapi

Boyun ağrısını, boyundaki sertliği ve spazmı azaltmak ve hareket aralığını arttırmak için tasarlanmış özel tekniklerden oluşan yaygın bir tedavi yöntemidir. Boynunuzdaki kasları ve dokuları rahatlatmayı, güçlendirmeyi ve geliştirmeyi amaçlayan hedefe yönelik egzersizler, buz veya ısıcak terapileri ile elektrik stimulasyonu ve ultrason gibi enstrumanları içerir. Özellikle öne doğru eğilmeyi içeren fleksiyon eğzerszileri, havlu yardımı ile yapılacak traksiyon egzersizleri, stabilizasyon egzersizleri tedavi protokolüne eklenmelidir. Bu hastalığın asıl tedavisi cerrahidir. Bu hastaların erken, hastalık çok ilerlemeden ameliyat olması önerilir. Çünkü çök ilerlemiş olgularda nörolojik kusurların ve felçlerin iyileşmesi, ameliyat ve yoğun rehabilitasyona rağmen çok zor olmaktadır.

Osteopati yada manuel terapi yöntemi olarak, çevre dokuların gevşetilmesi, eklem blokajlarının açılması, tetik noktaların tedavi edilmesi semptomların azalmasına fayda sağlayacaktır.

Algolojik tedaviler

Boyunda dar kanal hastalığında, güç kaybı, duyu kaybı, yürüme bozukluğu, idrar kaçırma, düğme ilikleyememe, anahtar gibi aletleri kullanamama gibi nörolojik bulgular ortaya çıktıysa, cerrahi tedavi kaçınılmaz olabilir. Bunun dışında daha hafif bulgularda fizik tedavi yöntemleri ve manuel tedavi yöntemleri ile algolojik metodlar, beraber ya da ayrı ayrı kullanılabilir. Boyun afıtığında servikal faset bloğu, servikal epidural steroid enjeksiyonu, servikal transforaminal epidural steroid enjeksiyonu, brakial pleksus blokajı, proloterapi ve nöral terapi yapılabilir.

Cerrahi tedaviler

Servikal dar kanalın cerrahi tedavisinde en önemli basamak cerrahi tekniğe karar vermektir. Hastanın fizyoterapi ve algolojik yöntemler gibi konservatif tedavi yöntemlerinden fayda görmemesi, devam eden ağrı ve felç gibi ilerleyici nörolojik kusur genellikle cerrahi tedavinin kaçınılmaz olduğunu gösterir. Cerrahi tedavide pek çok mikrocerrahi yöntem kullanılır. Asıl amaç omurilik ve sinirleri sıkıştırıp ezen, dejenere olmuş dokuların çıkartılmasıdır. Yaklaşım ve cilt kesisi boyun ön tarafından olabileceği gibi (anterior yaklaşım), boyun arkasından (posterior yaklaşım) da yapılabilir.

Anterior cerrahi yaklaşım: Önden yapılan cerrahide omurga ön yüzüne ulaşıldıktan sonra omurga arasındaki kıkırdak doku sinirlere bası yapan fıtık ile birlikte mikrocerrahi yöntemlerle çıkartılır. Oluşan boşluğa, disk mesafesinin yüksekliğini sürdürmesi ve iki omurganın birbirine kaynamasını sağlamak için genellikle bir kafes (cage) konur. Bazı olgularda darlığa omurga kemiğinin gövdesi sebep olmaktadır. Bu gibi durumlarda kıkırdaklar (fıtıklar) ile birlikte omurga kemiklerinin kanalı daraltan gövde kısımları da çıkartılır. Oluşan boşluk kemik greftleri, metal kafesler gibi özel malzemeler ile doldurularak üzerine plak ile sabitlenebilir. Hastalar operasyondan sonra bir-iki gün boğazlarında bir rahatsızlık hissi duyabilirler. Onun dışında oldukça konforlu bir yöntemdir. Hastalar aynı gün mobilize olup yürüyebilir, yemeklerini masada oturarak yiyabilirler. Hastanede beklenen yatış süresi bir-iki gündür.

Posterior cerrahi yaklaşım: Boyun arkasından yapılan cerrahi yaklaşımda ise ense kasları bir taraftan ya da iki taraftan açılarak omurga arkasındaki lamina ve faset eklemlerine ulaşılır. Burada iki temel yöntem vardır. Birinci yöntemde, lamina denen omurga kemiklerinin arka elemanları tamamen alınıp kanal genişletilir ve omurgalar vida-rodlar ile stabilize edilir. Diğer yöntemde ise, laminalar bir taraftan kesilerek kapı gibi açılır ve o şekilde sabitlenerek yerinde bırakılır. İki yöntemin de avantajlı olduğu durumlar vardır. Bunun seçimine cerrah karar verecektir. Hasta için oldukça konforlu bir yöntemdir. Hastalar oparasyon sonrası, aynı gün mobilize olup yürüyebilir, yemeklerini masada oturarak yiyabilirler. Hastanede beklenen yatış süresi bir-iki gündür.

Bütünsel tedaviler

Boyunda dar kanal tanısı konduktan sonra fizik tedavi, manuel tedavi ya da algolojik yöntemler denenebilir. Aslında klinik oluşturmuş ve hastayı günlük aktivitelerinde zorlamaya başlamış hastalara cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi yapılan hastaların günlük hayata daha çabuk dönmesi, varsa güçsüzlüğünü düzeltmek için egzersiz ve rehabilitasyon gerekebilir. Bu hastaların ağrı yönetimi, beslenmesi ve psikolojik desteği önemlidir. Bu nedenle hastaların spinal cerrahların, algoloji uzmanlarının, fizik tedavi uzmanlarının ve fizyoterapistlerin olduğu bir ekip tarafından tedavi ve takip edilmesi doğrudur. Hastaların eşlik eden hastalıkları da tedavi edilmeli, diyetleri ve günlük aktiviteleri düzenlenmelidir.