Omuz Çıkıkları

Omuz, insan vücudunun en hareketli eklemidir. Öne, arkaya, yukarı, aşağı, içe ve dışa olmak üzere tüm yönlere hareket imkanı sağlayan kompleks bir eklemdir. Omuz eklemini düz bir tabağa benzeyen glenoid ile bir topa benzeyen humerus kemiği başı oluşturur. Bu oluşumun yerinde durmasını bağlar, eklem kapsülü ve kısa kasların tendonları sağlar.

Omuzda kemik yüzeyler birbirini tam olarak kavramadığı için, eklemin aşırı zorlanması onu yerinde tutan kasların ve kapsülün yırtılmasına neden olur. Humerus başı genellikle, yırtılan bölgeden ön tarafa doğru yer değiştirir. Kemik yuvadan tamamen çıktığında tam bir çıkık meydana gelir. Subluksasyon ise kemiğin yuvadan yalnızca kısmen çıktığı zaman anlamına gelir.

Belirtileri

Omuz çıkıkları çok ağrılı olabilir ve genellikle etkilenen kolun hareketini engeller. Diğer eli ile kolunu destekler eğer bırakırsa kolu kopacakmış gibi hissederler. Omuz ayrıca şekilsiz görünebilir veya kemiğin yerinden çıktığı derinin altında bir çıkıntı olabilir. Çıkık taraftaki omuz genellikle yuvarlaklığını kaybetmiş, şivri köşeli bir görünüm almıştır. Bu zayıf kişilerde daha belirgin olur, buna apolet belirtisi denir. Yine özellikle zayıf kişilerde, humerus kemiğinin başı ön tarafta el ile hissedilebilir. Omuz etrafında morarma ve şişme gözlenebilir.

Sebepleri

Omuz çıkığı genellikle voleybol, futbol, basketbol gibi temas sporlarında vurma, çarpma ve düşme sonucu oluşur. Kol dışa açıkken çıkmaya daha duyarlı hale gelir. Bu şekilde el üzerinde geriye düşmeler, omuza arkadan gelen darbeler başlıca sebepleridir. Çıkık, eklem ve çevresindeki bağ dokulara zarar verebilir ve bu da bir kişiyi gelecekteki çıkıklara karşı daha savunmasız hale getirebilir.

Teşhiş

Omuzdaki şekil bozukluğu ve hareket kısıtlılığı büyük oranda teşhis koydurur. Çıkığın hangi yöne olduğunu, beraberinde herhangi bir kırık olup olmadığını anlamak için röntgen çekilmelidir. Kırık görüldüyse daha ayrıntılı tetkik için bilgisayarlı tomografi (BT) gerekebilir.

Tedavi

Vakit kaybetmeden omuz yerine konulmalıdır. Omuz kasları aşırı kasılmış olduğundan bu işlem yapılırken hastaya kas gevşetici ya da sakinleştirici ilaçlar verilmelidir. Omuz yerine oturduğu anda hasta rahatlar. Hareketleri düzelir. Ancak çıkık esnasında eklem kapsülü yırtılmış olduğundan omuz kol askısına alınarak eklem hareketsiz bırakılır. Bu sürede kapsüldeki yırtığın iyileşmesi amaçlanır. Eğer askı yapılmazsa ya da askıya rağmen kapsüldeki yırtık iyileşmezse basit hareketlerle tekrarlayan çıkıklar oluşabilir. Buna habitüel çıkık, tekrarlayan çıkık denir. Omuz bandajı çıkarıldıktan sonra eklemin hareket ve kuvvet seviyesini geri kazanabilmesi için fizik tedavi başlanır. Bandajın çıkarılma süresi yaralanmanın durumuna ve kırık olup olmamasına göre ortopedi ve travmatoloji hekimince belirlenir.

Tekrarlayan omuz çıkığı

İlk omuz çıkığı genellikle büyük bir tramvayla oluşur. Yeterli tedavi yapılmamış kişilerde ikinci ve sonraki çıkıklar şaşırtıcı derecede kolay olabilir. Hatta ilk çıkıkta uygun tedavi yapılmış olsa bile, bazı hastalarda yırtık olan eklem kapsülü iyileşmeyebilir.

Teşhis

İlk çıkıktan sonra ikinci kez veya daha fazla çıkığın oluşması tanı koydurur. Yumuşak dokuların görülmesi için MR görüntüleri kıymetlidir. Kapsüldeki yırtık bankart lezyonu olarak adlandırılır. Eğer humerus başında ezilme veya glenoid eklemin alt köşesinde kırık var ise buna hill sachs lezyonu denir.

Tedavi

İkinci veya daha fazla kez omuz çıkığı oluşmuşsa sadece omuzu yerine koyarak bunu tedavi edemeyiz. Kapalı (artroskopik) veya açık olarak kapsül tamiri yapılması gerekebilir.

Artroskopik bankart onarımı: Artroskopik olarak üç küçük delikten girilerek yırtılmış olan kapsül orjinal yerine dikilir. Bu parçayı kemiğe dikmek için anchor denilen arkasında ip bulunan küçük bir ya da iki vida kullanılır. Ameliyattan sonra omuz sabitlenerek omuz-kol askısına alınır. Ameliyatta görülen yırtığın şekline ve tipine bağlı olarak bir ile üç hafta arasında fizik tedavi başlanır. Omuzu zorlamamak kaydı ile genellikle 4-6 hafta arasında işe başlanabilir. 3-4 aylarda tün hareketlere ve spora izin verilir. Tenis, voleybol, basket gibi omuzu zorlayan sporlara 6. ayda dönülebilir.